EğitimKurumlarındaHijyenŞartlarının Geliştirilmesi veSalgınHastalıklar

KapsamındaAlınacakÖnlemler

 

Kılavuzunİçeriği

▶Bu kılavuz, pandemi sebebiyle oluşan yeni dönemde, eğitim kurumlarımızarehberlik edecek ve kurumların hijyen ve enfeksiyon hususlarında kurumsalsorumluluklarınıyerinegetirmelerikonusundaonlarayolgösterecektir.

▶          Eğitimhizmetlerininstandartkazanabilmesiiçin,ülkemizinkalitekontrol

alanındamarkakuruluşuolanTürkStandartlarıEnstitüsü(TSE)

ileişbirliğiyapılaraksürecinşeffafbirşekildeyönetilmesihedeflenmiştir.

▶          Kurumlarımızınhijyenşartlarınıngeliştirilmesiveenfeksiyonrisklerinekarşıtedbirlerin zamanında alınması için kılavuzda belirtilen hususlara harfiyenuyulmasıgerekmektedir.

▶          Belgealan eğitimkurumlarının kalitestandartlarınısürdürmeleriiçinkurumlar

takipsistemiaracılığıylaizlenmeyedevamedilecektir.

▶          (BakanlığımızMerkezİşyeriSağlıkGüvenlikBirimiveTürkStandartlarıEnstitüsü)

 

Kılavuzunİçeriği

▶          Topluyaşamalanları,özellikleçocuksağlığıaçısındanokullar,

kreşlerveöğrenciyurtları,bununyanındatoplukullanılanspor

salonları,yüzmehavuzlarıvb.bulaşıcıhastalıklarınyayılımı  bakımından  yüksekriskesahipyerler olduğundanhijyenvesanitasyonunuygulamalarınınbugibiyaşamalanlarındayönetilmesigerekmektedir.

▶          Kılavuz,eğitimkurumlarındaesasolarak;«hijyenvesanitasyonkaynaklısalgın hastalıklara yönelik, öğrencileri, öğretmenleri, diğer çalışanlarıveilgilibütüntaraflarıkorumayavekorunmayayönelikhijyen uygulamalarını,bulaşınönlenmesinivekontroltavsiyelerini»içermektedir.

▶          Okullar,yurtlarvekreşlerde,hijyenvesanitasyonuygulamalarının sürdürülebilir kılındığısürece sağlıklıortamınoluşturulmasıvekorunması

mümkündür.

▶Birleşmiş Milletler , yetersiz temizlik yüzünden her yıl 1,5 milyon çocuğunhayatınıkaybettiğinitahminetmektedir.Bu,her20saniyede1,hersaatte171,her gün4.100 engellenebilirölüm anlamınagelmektedir.

SalgınTürleri

▶Sporadi: Bir enfeksiyon hastalığının değişik bölgelerde tektükolgularhalindegörülmesi(Kuduz)

▶Endemi: Bir enfeksiyon hastalığının belirli bir ülke ya dabölgedeiklimvecoğrafikoşullarabağlı olarakdevamlı

görülmesi(Sıtma,Şarkçıbanı)

▶Epidemi: Sporadik ya da endemik olarak bulunan birhastalığın, uygun koşullarda hızla yayılarak salgın biçiminedönüşmesi(Bağırsakhastalığı,Grip,Tifo)

▶Pandemi:Birenfeksiyonhastalığınınhızlayayılarakülkeya da kıtalar arasında salgın yapması (Kuş gribi, SARS,HIV/AIDS,COVID-19)

Enfeksiyon Hastalıklarının BulaşmaYollarıveBuYollarlaBulaşanHastalıklar

▶          SolunumYolu:Buyollagiriş,hastaveyataşıyıcılarladirekttemasveyaenfekte

damlacıklarınınsolunanhavayakarışmasısonucuoluşabilir. (kızamık,kızamıkçık,tüberküloz,

gripgibi.)

 

▶            SindirimYolu:Buyollabulaşbesinler,içecekler(su,sütvb.),

kontamineeller,tırnaklararacılığıileolur.(tifo,paratifo,kolera,basillidizanteri,şarbon,şaphastalığı,brusellagibi)

▶          Temas Yolu : Bazı enfeksiyon etkenleri de temas yolu ile bulaşır. (Uyuz, kuduz, Şarbon,lupus,mantargibi)

▶          Vektörler(Aracı)YoluylaBulaşma:Bazıenfeksiyonetkenleriaracılarvasıtasıylabulaşır.

(pireler,keneler,bitler,enjektörler,iğneler,cerrahialetler,serumgibi)

KorunmaveKontrolÖnlemleriHazırlık

HijyenveSanitasyonkaynaklısalgınhastalıklarınbulaşınıönlemekiçinkontrol hiyerarjisi olarak kabul edilen bir dizi enfeksiyon önleme vekontrolişlemlerigerektirir.

▶          İdari kontroller:kurumsal düzeyde kullanılan (tüm ekipmanların,donanımların,materyallerinv.s.)enfeksiyonunönlenmesineyardımcıolmak ve enfeksiyonun bulaşmasını kontrol etmek ve sınırlamak içinuygulanır.

▶          Etkiliveyeterlihavalandırma: Enfeksiyonamaruzkalmariskini

azaltır.

▶İşveren/yöneticiler : Maruz kalmanın önlenemediği tehlikelere yönelikriski yeterince kontrol etmek için ilgili mevzuata bağlı yükümlülüklereuymakzorundaolmaklaberaberpersonelini,öğrencilerinive

ziyaretçilerinikorumalıdırlar.

Hazırlık

▶          Çalışanlarvediğerkişilerdekuruluştarafındanbelirlenenkurallarauymak, kontrol önlemlerini tam ve doğru bir şekilde uygulamaklayükümlüdür.

 

▶          Kuruluş,salgınlarayönelik,tümfizikialanlarıveilgilitümtaraflarıkapsayan risk değerlendirmesi yapmalı ve yapılan bu riskdeğerlendirmesisonuçlarınagöreHijyen,EnfeksiyonÖnlemeve

KontroliçinEylemPlan(lar)ıhazırlamalıveuygulamalıdır.

▶          Kuruluş,Hijyen,EnfeksiyonÖnlemeveKontroliçinEylem

Planı(ları)kapsamındauygulayacağıkontrolönlemlerihiyerarşisini

oluşturmalıdır.

Kuruluş aşağıdaki hususlar dahil olmak üzeregerekli olaniç vedışiletişimleri planlamalı,belirlemelidir

▶          Neileilgiliiletişimkuracağını,

▶          Nezamaniletişimkuracağını,

▶          Kiminleiletişimkuracağını,

▶          Nasıliletişimkuracağını,

▶          Kiminiletişimkuracağını.

 

İletişimplanlarıenazacililetişimnumaralarını,yöneticipersonelacildurumiletişimbilgilerinideiçerecekşekildebelirlenmelidir.

Hijyen, enfeksiyondan korunma vekontrolününoluşturulmasıiçin

▶          Kuruluş;uygulamavesürekliliğinsağlanabilmesiiçinihtiyaçduyulan

kaynaklarıtespitveteminetmelidir.

▶          Kuruluş;etkilişekildeuygulamaveproseslerinişletilebilmesivekontrolüiçinsorumluolacakkişi/kişileribelirlemelivegörevlendirmelidir.

▶          Kuruluş;acildurumlarlabaşaçıkmakiçingörevdehazır,eğitilmişenaz

1kişibelirlenmesigerekmektedir.

▶          Kuruluştarafından;öğrencilerdensorumlukişilerinveyaebeveynlerinherhangi birsalgınhastalık şüphesidurumundaöğrenciyiokula

göndermeyerekyönetimebilgivermesisağlanmalıdır.

▶        Kuruluşiçerisinde;salgınhastalıkbelirtisigösterenpersonel/öğrencinin

sağlıkkuruluşuna sevkiileilgilibirmetot belirlenmesiveuygulanması

güvencealtınaalınmalıdır.

StandartEnfeksiyonKontrolÖnlemleri(SEKÖ)

SEKÖ, bulaşıcı ajanların hem bilinen hem de bilinmeyen kaynaklardanbulaşmariskiniazaltmakiçingerekliolantemelenfeksiyonönlemevekontrolönlemleridir.

SEKÖtümpersoneltarafındandikkatleuygulanmalıdır.Buönlemler

genellikle:

▶          Elhijyeniuygulamalarınınyaygınlaştırılması,

▶          Kuruluşiçindehijyenvesanitasyonkaynaklısalgınhastalık/lariçin

alınmıştedbirlereuygunhareketedilmesi,

▶          Fiziki mesafeninkoruması,

▶          UygunKKDlerinkullanılması,

▶          Solunumhijyeniöksürük/hapşırıkkurallarınauyulmasınıiçerir.

 

Bulaş Bazlı Önlemlerin (BBÖ)Planlanması

SEKÖ,bulaşıcıbirajanınçaprazbulaşmasınıönlemekiçintek başınayetersizolduğunda«BulaşBazlı Önlemler»(BBÖ)uygulanır.

Bu önlemler genel olarak hijyen ve sanitasyondan kaynaklı salgın hastalık şüpheedilmişveya tanıkonulmuşkişilerle temassırasındave sonrasındayapılacak

işlemlerdir:

▶          Kişininizoleedilmesininveizolekalmasınınsağlanması,

▶          Kişiyemüdahaledahil,kontaminemateryallerleişveişlem

yapılırkenuygunKKDkullanılması,

▶          Kontamine malzeme ve alanlar için uygun dezenfeksiyon işlemlerininyapılması,

▶          Elhijyeni sağlanması,

▶          Hastalık şüphesi ya da tanı almış kişinin bulunduğu ortamınhavalandırılmasınınveuygunşekildetemizlenmesininsağlanması.

SalgınHastalıkBelirtileriGösteren/DoğrulananKişilereYapılacakişlemler

Kuruluş;

▶          Öğrencilerden,

▶          Çalışanlardan,

▶          Ziyaretçilerdenveya

▶          Üçüncükişilerdenbirininsalgınhastalıkbelirtilerigösterdiğidurumlarda;

Hijyen,EnfeksiyonÖnlemeveKontroliçinEylemPlanınauygunhareket

etmelidir.Belirtigösterenkişinindiğerkişileriletemasınıenazaindirmeküzere

derhaleylemplanınauygunişlemleryapılmalıdır.

Yükleniciler,DışServis/HizmetSunucuları,ÜrünveHizmetTedarikçileri

▶Yükleniciler,dışservis/hizmetsunucuları,ürünvehizmet tedarikçileri güvenli çalışma sistemlerinitakip etmelidir.

▶ Salgın hastalığın yayılmasını önlemeye yönelik,kuruluşun uygulamalarına ve ulusal otoritekurallarınauymaklayükümlüdür.

▶ Kuruluş, uyulması gereken kurallara dairtedarikçilerinibilgilendirmeliveuygulanmasınısağlamalıdır.

UYGULAMAYA       YÖNELİK

TEDBİRLER

 

 

 

 

ElHijyeni

▶          Elhijyeni,standartenfeksiyonkontrolönlemlerinin(SEKÖ) enkritikunsuru olup, kişisel enfeksiyon bulaşmasını önlemek için gereklidir.Tüm personel, öğrenci, veli, ziyaretçilere girişte ve mümkün olanuygunnoktalardaelyıkamaimkanısağlanmalıdır.Bununmümkün

olmadığınoktalardavealanlardaeller,%70alkolbazlıantiseptikmaddeiletemizlenmelidir.

 

▶          Tümpersonelveöğrencileriçinantiseptikdispenserleriçalışmaalanıiçinde en yakın noktaya konumlandırılmalı, bunun mümkün olmadığıdurumlardacepantiseptiklerikullanılmalıdır.Antiseptikmadde

kullanımtekniği,elleriarındırmakvevirüsüinaktiveetmekiçiniyibir

şekildeveyeterlibirsüre(20ile30saniyearasında)uygulanmalıdır.

 

SolunumHijyeniveÖksürük/HapşırıkAdabı‘Yakala,ÇöpeAt,Öldür.(Bertarafet)

Salgın hastalıkların bulaşmasını en aza indirmek için potansiyel önlemlereyöneliköğrenci,personel,ziyaretçilerveilgilikişiler,solunumhijyeniveöksürükadabıkonusundateşvikedilmelidir.Buteşvikgörünüryerlere

(giriş,asansörler,koridorgibisıkkullanılanalanlara)görsel/yazılıafişveposterolarakkonulmasışeklindeolabilir.

▶          Hapşırma, öksürme ve burun akıntısı silmek için mümkünse tekkullanımlıkmendilkullanılmalıvekullanılanmendilenyakınatıkkumbarasınaatılmalıdır.

▶          Kişileriçintercihenpedallı,sensörlüv.b.elletemasedilmedenaçılıpkapanabiliratıkkumbaralarıteminedilmelidir.

▶          Mendilkullanılmadanhapşırma,öksürmeyadakontamineeşyalarlatemas sağlandığında eller mutlaka el yıkama kurallarına göreyıkanmalıdır.

EĞİTİM

▶          Kuruluş; idareci, öğretmen, öğrenci ve diğer tüm personele salgınhastalıklarınbulaşmasınayönelikeğitimlerisağlamalıvekatılımkayıtlarınımuhafazaetmelidir.

▶          Kuruluş:Tüm personel ve öğrencilerin korunması için yaptıklarıfaaliyetlere, yaş ve eğitim düzeylerine uygun olarak gerçekleştirilecekeğitimlerinkonu,içerikveyöntemleribelirlenmelivegerçekleştirilmelidir.

▶        Gerçekleştirileneğitimlersonrasındaöğrencivepersoneldavranışları

izlenmeli,gerektiğindeeğitimlertekrarlanmalı,konuveiçerikleri

güncellenmelidir.

▶        Özellikleyemekhane/temizlikpersonelineyönelikgörevleriniyerine

getirmedenönceeğitimlerverilmelidir

▶          Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerin eğitime erişimlerini kolaylaştırmak,kapsayıcıbireğitimyaklaşımıiçinözeleğitimpolitikalarıbelirlenmelidir.

ÖğrencivePersoneleVerilecekEğitiminAsgariKonuları

▶          StandartEnfeksiyon KontrolÖnlemleri(SEKÖ)

▶          BulaşBazlı Önlemler (BBÖ)

▶          Salgınhastalıklarınyayılımıhakkında

▶          KişiselHijyen

▶          ElHijyeni

▶          KKD’ninkullanılması;

 

1.          Nezamankullanılacağı,

2.          NasılKullanılacağı

3.          Neden gerekliolduğu,

4.          Nasıltakılacağıveçıkarılacağı,

5.          Nasılimhaedileceğiniiçermelidir.

TemizlikPersonelininEğitimiAyrıca:

▶ Temizlik yapılmadan önce, yapılırken veyapıldıktansonradikkatedilmesigerekenhususlar,

▶ Kuruluşta kullanılan temizlik kimyasallarınıntehlikelerini,atıklarıntoplanmasıveimhasınıiçermelidir.

 

SosyalveOrtakKullanımAlanları

▶          Tümsosyalveortakkullanımalanlarıtemizvedüzenlitutulmalıdır.Alanlarsıkaralıklarlauygunşekildetemizlenmelivegerektiğindedezenfekteedilmelidir.

▶          Kuruluş, Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve Kontrol için Eylem Planına uygunolarak, öğrenciler, personel ve diğer kişiler tarafından kullanılan umumituvaletlervediğerilgilialanlardahilolmaküzerefarklıalanlardaantiseptikmaddedispenserleribulundurulmalıdır.

▶          Sabun, dezenfektan/el antiseptiği sağlayan dispanserlerin,tek kullanımlıkkağıt mendil aparatlarının ve diğer benzer ekipmanların eksiksiz ve düzgünçalışmasını sağlamak için rutin kontroller yapılmalıdır. Arızalı ekipmanlar ivedilikleonarılmalıveya değiştirilmelidir.

▶          Merkezi havalandırma sistemlerinde içeriden alınan havanın tekrar dolaşımaverilmemesi, %100 dış havanın emilerek şartlandırılması yöntemi tercihedilmelidir.

Giriş,Güvenlik,Danışma

▶          Ziyaretçikartlarıtemizlik/dezenfeksiyonplan/programlarıdoğrultusunda

dezenfekteedilmelidir.

▶          Vardiya değişimlerinde güvenlik personeli tarafından ortak kullanılantelsiz/telefongibimalzemelerin,teslimöncesiuygunşekildedezenfekteedilmesisağlanmalıdır.

▶          Güvenlik/danışmapersoneliiçingerekliKKD’lersağlanmalıvealkolbazlı

elantiseptiğibulundurulmalıdır.

▶          Ziyaretçiler, kuruluşça hazırlanmış olan tedbirler/uygulanan kurallarkonusundabilgilendirilmelivebu kurallarauyacağınadairziyaretçidentaahhütalınmalıdır.

▶          Kuruluşahertürlükontrolsüzgirişengellenmelidir.

DersliklerveEtütSalonları

▶          Temizlik/dezenfeksiyonplan/programlarınauygunolaraktemizlenmesivedezenfekteedilmesisağlanmalıdır.

▶          Havalandırmasistemleridışarıdantazehavaalacakşekilde

ayarlanmalıdır.

▶          Havalandırmasistemifiltrelerininperiyodikkontrolüyapılmalı,temizhavadebisiartırılmalıdır.

▶          Ortakkullanılanekipmanvedolaplardüzenliolarakdezenfekte

edilmelidir.

▶          Dersliklerdekipanolara,ekranlaraveortakalanlara,hijyenvesanitasyon bilincini ve farkındalığını artırmaya yönelik afişler,posterlerasılmalıdır.

▶          Elletemasetmedenaçılabilir-kapanabilirpedallı,sensörlü,vb.atıkkumbaralarıbulundurulmalıdır.

TuvaletveLavabolar

▶          Kapılar ve kapı kolları dahil tüm yüzeyler uygun deterjan/dezenfektan ile sıkaralıklarlatemizlenmelidir.

▶          Banyo,klozetve tuvaletlerhergünenazbirkez1/10oranındasulandırılmış

sodyumhipokloritiledezenfekteedilmelidir.

▶          Mümkünse her tuvalet/lavabo girişinde (ideal olarak hem iç, hem de dışkısma),elantisepticihazlarıbulunmalıdır.

▶          Öğrencilere ve personele her seferinde en az 20 saniye boyunca sabun vesuyla ellerini yıkamalarını hatırlatmak için afiş/poster/uyarı levhasıkonulmalıdır.

▶          Varsaelkurutucucihazlarınınkullanılmamasıiçingerekliönlemlerinalınmasısağlanmalıdır

▶          Tuvaletlerinhavalandırmasisteminintemizhavasirkülasyonuyeterliveuygun

olmalıdır.

Not:Kuruluşuntümbölümleriiçinneleryapılacağınadairayrıntılarkılavuzda  mevcuttur.

Temizlik

▶          Kuruluştasalgınhastalıkvakalarıtespitedilmemişolsabilehijyenvesanitasyonmutlaksurettesağlanmalıdır.

▶          Genel önleyici tedbirler açısından salgın hastalık vakalarının olmasıdurumunda ortak alanlarda (tuvaletler, salonlar, koridorlar, asansörler, açıkalanlar vb.) temizlik ve dezenfeksiyon önlemlerinin uygulanmasına özel dikkatgösterilmelidir.

▶          Merdiven tırabzanları, kapı kulpları, asansör düğmeleri, korkuluklar,anahtarlar, kapı kolları vb. gibi sık sık dokunulan yüzeyler daha sık ve dahaözenlitemizlenmelidir.Temizlikpersonelinebukonudatalimatverilmelidir.

▶          Kuruluştatemizlikvesanitasyonteçhizatlarıdadahilbütünalanlarınhijyenikkoşullarda bulundurulduğunu teminat altına almak için temizleme vesanitasyon programları oluşturulmalıdır. Programlar, sürekli uygunluk veetkinlikiçinizlenmelidir

▶          Not 1

Temizlikvesanitasyonayönelikkullanılanbiyosidalvediğer

ilgili ürünleri kullananların, bunları doğru bir şekilde kullanması vebunlarıninsanları,hayvanlarıyadaçevreyitehditetmesimuhtemeldurumlarakarşıhertürlütedbirialmasızorunludur.

▶          Not2

Temizlikvesanitasyonayönelikkullanılanbiyosidalvediğerilgili

ürünleringüvenlikbilgiformunda(MSDS)yeralantalimatlara,kuruluş

koşullarındaöğrencivepersonelinkorunmasınayönelikbilgilere,

kullanıcılarbakımındanetiketlervediğertümilgiliürünbilgilerinevebiyosidal ürünlerin kullanımı ile ilgili yürürlükteki tüm hükümlereuyularakdoğrukullanımısağlanmalıdır.

İşSağlığıveGüveliğiDonanımları

▶ Kuruluşta Hijyen, Enfeksiyon Önleme ve KontroliçinEylemPlan(lar)ıçerçevesindegereken iş sağlığı ve güvenliği donanımlarıbulundurulmalı ve çalışanların kullanımınasunulmalıdır.

 

▶ Tüm personelin kullanılacak KKD’nin doğrukullanımıkonusundaeğitilmesivefarkındalığınartırılmasısağlanmalıdır.

MASKELER

Solunumyoluilebulaşansalgınhastalıklariçin;

▶          İlgilistandartlara/kriterlereuygun(TS EN14683,TSEN149veyaTSEK 599)

olmalıdır.

▶          Kullanımiçingerekliolanakadartemiz/kurubiralandakirlenmesiönlenmiş

şekilde(sonkullanmatarihlerineuygun)muhafazaedilmelidir.

▶          Ulusal/uluslararasısağlıkotoritelerinintavsiyelerineuygunmaskekullanılmalıdır.

▶          Burnuveağzıiyibirşekildekapatmalıdır.

▶          Kullanımsırasındaveyakullanımdansonrakullanıcınınboynunasarkmamalıdır.

▶          Birkeztakıldıktansonraönyüzünedokunulmamalıdır.

▶          Solunumzorlaşırsa, maskehasargörürveyabozulursamaskebertarafedilmelivedeğiştirilmelidir.

▶          Islanan,nemlenen,kirlenenmaskeyenisiiledeğiştirilmelidir.

▶          Masketakılırkenveçıkarıldıktansonraelhijyeniyapılmalıdır.

Personel/ÖğrenciGiysiveFormaları

 

▶Kuruluş, uygun ve gerekli olduğu durumlarda personelinve öğrencilerin,kuruluşa varışta formalarını/giysilerinideğiştirebileceğisoyunmaodaları/alanlarısağlamalıdır.

▶Giysiveformalarpersoneleözgüolmalıdır.

▶Özellikgerektirenişlervealanlariçin(yemekhanegibi)

işeuygunkıyafetlergiyilmelidir.

▶İşeuygunkıyafetlermümkünmertebeilgilialandışındagiyilmemeliveilgilialanındışınaçıkartılmamalıdır.

TekKullanımlıkEldiven(işeuyguneldiven)

▶ Eldivenlerin, özel alanlar ve işlemler dışındakullanılmasıönerilmez.

▶ Hasta veya salgın hastalık şüphelisi kişilerintaşınması veya temas edilmesi durumundakullanılmalıdır.

 

GözKoruyucu/YüzKoruyucuSiperlik

 

İletişim sağlamaya yönelik personelin,solunum yolu ile bulaşıcı hastalık sözkonusu olduğu durumlarda (danışma,güvenlikvb.)uygunmaskeilebirlikte

yüzkoruyucusiperlikkullanmasıönerilir.